Menu
Zuid-West Zigeunië is een land met tradities van eeuwen her. De Trabant rijdt er nog steeds rond. Een land van afgelegen dorpen, waar volkeren van heinde en ver zich ooit hebben gevestigd en hun cultuur hebben ingebracht. Een land waar grenzen vervagen en water verbindt.
De muzikanten van Trio Trabant hebben zich over de Trabo laten afzakken en zich in elke uithoek vergaapt aan al dan niet vergane glorie. Ze zijn gaan luisteren en gaan spelen. In de hoofdstad Trabantia vonden ze een zinderende mix van muziek en dans waar alle invloeden samenkomen. En als je inzoomt, dan vallen de details op. Hier dansen ook vrouwen de mannendansen, en speelt en danst iedereen met elkaar.
In Zuid-West Zigeunië spelen de muzikanten op alle gelegenheden, voor alle lagen uit de bevolking, voor stad en platteland: dans-, luister-, treur- en feestmuziek.
De blauwe Trabant reed naar een afgelegen plek. Ver weg in het moeilijk begaanbare moeras aan de voet van de Zuid-West Zigeunse Karpaten. Vroeger was hier een grens, de weg hield op.
Aan het eind van een karrespoor leerde Trio Trabant de cigányos en sebes cigányos van de zigeuners van Örkő. Houten huisjes, kampvuren, een riviertje om je te wassen, mooie mensen en veel muziek. Héél veel mooie muziek.
Melancholie en passie, vuur in onze harten. Dát is Örkő.
Dit lied is geschreven door rabbi Yitzsak Taub in de tweede helft 18e-eeuw in Nagykálló (Kaliv), Oost-Hongarije. Het is een populair liedje dat vooral gaat over wachten … wachten op het eind van de diaspora, het einde van de duisternis. Tot dan is er enkel de hoop.
Symbool is een aanlokkelijk vogeltje met gele pootjes en blauwe vleugeltjes. Het vogeltje moet wachten, maar zal mij eens toebehoren.
Twee Roemeense melodieën, marșul miresei en învârtita, worden in de Zuid-West Zigeunse Karpaten gecombineerd met een Hongaars klaaglied of hajnali. De marșul is een bruiloftsmars en de taragot bereikt lyrische hoogten.
Dan komt de învârtita Când eram mai mic. In het Roemeens wordt de zorgeloze jeugd bezongen die eindigde op het moment dat ik jou, mijn schat, ontmoette.
In de hajnali tenslotte, hertaald naar het Gronings, heeft de tragiek toegeslagen. Op een kerkhof met blauwe bloemen, in zilte kilte, roept de vertolker de verloren geliefde aan. Stille getuige is het welig tierende Blauwklokje, de Campanula carpatica.
De eenvoudige melodieën uit Felcsik inspireerden tot een eigen variatie met trompetviool, viool en klarinet. In het vervolg wordt gezongen, over een vlo, een uitvreter.
Een vlo met een grote neus, grote ogen, grote nagels en een grote buik. Een bezoeker die vaak langs komt, mateloos drinkt en blijft hangen tot het feest.
Een feest, begeleid door de ütőgardon (slagcello), waarbij de csárdás onvermijdelijk overgaat in snelle (friss) dansen.
Symbool is een aanlokkelijk vogeltje met gele pootjes en blauwe vleugeltjes. Het vogeltje moet wachten, maar zal mij eens toebehoren.
In Transsylvanië, in het lieflijke Kalotaszeg met zijn rijke folkore, leefde in het dorp Méra een van de inspiratoren van Trio Trabant.
Deze serie van mannendansen (legényes) en snelle parendansen (szapora) dragen we op aan de meesterviolist Sándor Fodor ‘Neti’ (1922-2004). Een unieke violist die vele variaties heeft toegevoegd aan de toch al zo rijke muziek. Een ware leermeester in de muziek. En een prachtig mens!
Okke Kluun was een moordenaar, de laatste die in Groningen gerechtelijk ter dood is gebracht. Het eerste lied is oorspronkelijk gecomponeerd als “Sanie cu zurgălăi” (slee met belletjes) door de Roemeens/Joodse Stein.
Later zijn er vele hertalingen geweest, waaronder het lied over de even onweerstaanbare als onuitstaanbare Johnny. Trio Trabant koppelt deze tziganeasca aan een deel van het Franse chanson en voegt daar een Gronings deel aan toe.
Aansluitend twee liederen in een zigeunertaal. In het eerste vecht een getormenteerde man tegen de duivel, in het tweede danst een oude man, die nooit een cent bezat, de jongeren er uit.
De suite begint met een doina. Bij dit lied van weemoed en verlangen, denken we aan herders, op oneindige avonden, hun schapen grazend op de hellingen. Een fluitje gesneden uit een stuk riet biedt afleiding, en de geïmproviseerde melodieën verspreiden hun melancholie tot ver over de Karpaten.
Na de eenzaamheid van de heuvels is er een feest, er wordt gedanst op een Roemeense hora. De dansers staan in een kring en de passen zijn eenvoudig. Iedereen kan mee doen, jong of oud, vrouw of man en de dans is daarmee erg populair.
Na de hora speelt het orkest Joc de nuntă, bruiloftsmuziek. Een rijke dis, gepresenteerd op lange tafels, wedijvert met de onweerstaanbare dansmuziek die de muzikanten lang, soms dagenlang, kunnen volhouden.
Dragu’ mi-i is een populair traditioneel Roemeens lied. Trio Trabant kent het via de Franse groep Aksak. De taragot speelt het intro.
De betekenis van het lied is niet eenduidig. We dansen, er is vuur, er is liefde, er is gevaar. Wordt er over het vuur gesprongen? Heeft mijn liefje vuur gegeten of word ik door vuur of passie verteerd? In Zuid-West Zigeunië mag ieder dat voor zichzelf invullen.
Begeleid door enkel de kenmerkende ritmische ondersteuning van de kanna vlechten we in het instrumentale intermezzo vocale zigeunermuziek.
De muziek van Mezőség (Zevenburgse vlakte) is rauw, aangrijpend en zwaar, met prachtige melodieën. De dansseries zijn mateloos populair onder een groeiende groep jonge Zuid-West Zigeunse dansers op zoek naar de wortels van hun cultuur.
Het táncház (danshuis) van Trabantia sluit elk avond af met Mezőség. Van een Ördöngösfüzes-dansserie uit Mezőség speelt Trio Trabant eerst een ritka magyar (langzame mannendans). Een közjáték (tussenspel) leidt via de cigánytánc (letterlijk zigeunerdans, een langzame parendans) naar de sűrű csárdás (snelle parendans).
In Transsylvaanse muziek zien we meestal een bas met 3 darmsnaren, de laagste snaar, E, is weggelaten.
In Ördöngösfüzes staat de ritmefunctie voorop en speelt de bassist alleen op de laagste (A) snaar, die tot een B of C is opgedraaid.
In combinatie met een korte strijkstok zorgt dit voor een rauw geluid, waardoor de bas ook akoestisch duidelijk hoorbaar blijft voor de dansers.
Ederlezi is een traditioneel lied van de Roma zigeuners. Ederlezi verwijst naar een festival, waarmee de Roma de terugkeer van de lente vieren. Het is op de naamdag van Sint Joris (6 mei). De versie van Goran Bregović in de Emir Kusturica’s film ‘Time of the Gypsies’ heeft het lied bekend gemaakt.
Het gaat over de Roma die allemaal de oro dansen. Net als de hora, is de oro een kringdans. Zoals in veel zigeunerliederen zit er een ondertoon van ellende en narigheid in de tekst, omdat men te arm is om bij te dragen aan het feest.
| 1 | Trabant & Örkő | 06:53 |
| 2 | Szól a kakas már | 04:01 |
| 3 | Campanula carpatica | 06:32 |
| 4 | Twee violen en een trommel en een vlo | 03:23 |
| 5 | Neti’s Kalotaszeg | 03:34 |
| 6 | Okke’s Tsiganeasca | 06:10 |
| 7 | Suită pentru clarinet | 04:00 |
| 8 | Dragu’ mi-i | 05:40 |
| 9 | Ördöngöszfüzes | 05:00 |
| 10 | Ederlezi | 04:32 |
Totale speeltijd 49:45
Onze nieuwsbrief NL
Our newsletter EN
